MAKAM NOLOYUDO

DESA LEMBUR PEKALONGAN

Sekitar abad 19 ing Kabupaten Purbalingga ana wong sakti, jenenge Demang Lawet. Tekan saiki makame isih terkenal, diarani makan Wadas Lawet. Demang Lawet nduwe putra sulung kang diarani Noloyudo. Nalikane isih enom dheweke seneng ngumbara. Kesenengane kuwi wis mendarah daging, dadi jarang ana isn kademangan.

Ora suwe kesehatan Ki Demang Lawet saya tambah parah, mangka dheweke kepengen Noloyudo nggantekake dadi demang, soale Nalayudo kuwi putra sulunge lan wis dewasa kanggo nerusake jabatane. Mangka Demang Lawet mrintah putrane sing bungsu kanggo nggoleki Noloyudo.

Wis pirang-pirang wulan digoleki, nanging ora ketemu. Wis telung taun lawase Noloyudo ninggalake kademangan lawet. Kanggo ngurangi beban pikirane, dheweke nunjuk adik Noloyudo kanggo ngganti kedhudhukane.

Ing sawijining dina, Nalayuda sing wis pirang-pirang taun ngumbara, nduweni pikiran kepingin bali. Dheweke kelingan ramane kang wis sepuh. Noloyudo mutusake kanggo bali menyang Kademangan. Sawise tekan Kademangan, dheweke kuciwa krana jabatan demang wis diganti dening adhike. Dheweke ora rela, nanging kepriye maneh sega wis dadi bubur. Dheweka ya sadhar yen kedadean mau krana kelalaiane.

Kedadean mau ndadakake Noloyudo ora betah ana ing Kademanan lawet. Lajeng dheweke lunga ngumbara maneh tanpa arah lan tujuan. Sawise telung wulan olehe ngumbara, Nuloyodo tekan ing desa Lambur, Kecamatan Kandang Serang – Pekalongan. Wis pirang-pirang taun dheweke ngumbara, dheweke bosen lan kepingin netep karo masyarakat. Lajeng dheweke ngluru pedukuhan utawa desa kanggo tempat tinggal. Krana dheweke ana ing tengah alas, mangka angel kanggo nemokake desa sing cedhak. Sinambi ngalamun, dheweke krungu kokok yaam saka arah kulon. Dheweke ngira-ngira yen ora adoh saka panggonane ana desa. Mangka sawise dheweke mlaku, ora suwe dheweke tekan ing sawijining desa yaiku desa si Elo, neng kono dheweke istirahat. Ing dukuh si Elo ana keluwargo Kaki Kolem lan Nini Kolem kalian putrane lanang lan wadon. Noloyudo numpang ing keluwarga Kaki Kolem, suwe-suwe dheweke nduweni katresnan kalian putrane sing wedok, mangka kalorone dinikahake.

Ing sawijining dina Kaki Kolem entok surat saka pemerintah Belanda sing isine surat perintah kanggo maju perang. Ing wektu semono nembe panas-panase perang Diponegoro, Kaki Kolem ngerti yen prajurit Pangeran Diponegoro tekenal wanine lan sekti. Saliyane mau prajurit Pangeran Diponegoro nduwe rasa kebangsaan kang gedhe. Ki Kolem oran wani nolak printahe Belanda. Ki kolem lajeng ngutus Noloyudo kanggo nglaksanakaken printah Belanda. Tanpa pikir, Noloyudo nyanggupi printah Ki Kolem, lajeng dheweke mangkat menyang medan perang. Belanda mau bungah atine nampa Noloyudo sing pikike ngyakinake. Noloyudo dikongkon ngeterake surat kalian Pangeran Diponegoro. Dheweke sadar yen kerjaan mau rupane duduk kerjaan sing gampang. Kaliyan ilmu kemayan, Noloyudo bisa nembus pertahanan Pangeran Diponegoro. Lajeng surat diselehake ing meja. Ora let suwe dadi perang ing Margolayu, Noloyudo melu perang nglawan Prajurit Diponegoro. Wis telung taun Noloyudo melu Belanda, dheweke sadar yen dheweke wis ngiyanati bangsane. Lajeng dheweke metu saka Belanda lan balik nyerang. Kaliyan leluangane, Noloyudo digoleki prajurit Belanda. Nanging pasukan Belanda mau bisa dikalahake.

Dheweke lajeng bali menyang Lambur, mlaku, munggah gunung lan turun gunung, akhire tekan ing dukuh Kaliguci, Tajur wilayah Kandangserang. Ing pingir kali dheweke istirahat sedelo. Sawise ilang rasa kesele, Noloyudo nglanjutake perjalanane menyang desa Lambur. Ing tengah dalan, sawise tekan kali Waringin (Lambur) dheweke mandheg krana krungu swara gamelan. Rupane ing dewa Lambur ana sing duwe hajad. Mangka dheweke takon kalian wong wedok sing lagi nyuci piring ing kali.

Noloyudo  : “Apa ing Lambur ana wong sing duwe hajad, sebab saka kadoan ana suara gamelan rame sanget, spa sebenere sing duwe hajad?”

 Wong wedok mau mangsuli yen ing desa Lambur ana tontonan ledek, dene sing duwe hajad kuwi Ki Kolem. Dheweke nikahake putrine sing wis ditinggal nganti telung taun suwene. Sawise entok wangsulan saka song wedok mau, dheweke ngaturake matur nuwun, dheweke lajeng ninggalake panggona mau. Wong wedok mau ora ngerti yen dheweke kuwi Noloyudo.

Ora let suwe dheweke tekan omah. Weruh suasana kang rame lan meriah, mangka dheweke oran langsung mlebu omah. Dheweke namung njaluk tulung karo wong kanggo nimbali Ki Kolem. Ketemu kalian Noloyudo, dheweke ngrangkul Noloyudo sakencenge lan nyuwun ngapura. Weruh Ki Kolem ngejak mantune, khajatan dadi bubar, kabeh dadi kacau, temanten kakung uga melu mlayu sipat kuping.

Sawise suasana adem, kabeh keluwarga kumpul, Ki Kolem nyadari kesalahane lan nyuwun ngapura. Noloyudo bisa nrima kedadean mau. Akhire noloyudo kalian keluwarga urip rukun lan bahagia ing desa Lambur nganti akhir hayate. Makam Noloyudo ing desa Lambur nganti saiki dadi panggonan kramat sing dipercaya masyarakat. Makan mau sering kanggo prantara muja kayata njaluk rizki, berobat lan liya-liyane. Ing makan mau ana kuali sing digawe saka watu. Yen njaluk obat kanggo tamba penyakit, biasane dijukokake banyu saka kuali mau. Kepercayaan masyarakat yen kuali mau ana banyune, pertanda penyakit may bakal mari. Nanging yen ora ana, mangka ora mari. Kuali mau ora ana banyune senadyan musim udan. Yen kanggo njaluk apa wae, biasane sawise udan. Yen kanggo njaluk apa wae, biasane sawise dedonga, wong sing njaluk ngangkat kuali mau, yen kuali mau bisa diangkat mangka panjaluke bakal dikabulake.